Một xu hướng toàn cầu…
Sản xuất xanh là quy trình sản xuất từ nguyê;n liệu đầu vào đến sản phẩm đầu ra đều thân thiện với mô;i trường và khô;ng gây nguy hại cho con người. Trước những tác động của biến đổi khí hậu, trong bối cảnh mô;i trường… bị ô; nhiễm nặng nề, các nguồn tài nguyê;n đang dần cạn kiệt,… làn sóng tiê;u dùng xanh đang lan rộng trê;n toàn cầu thì sản xuất xanh là xu thế tất yếu và là một mắt xích quan trọng trong chiến lược tăng trưởng xanh. Dựa trê;n những cách tiếp cận nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh khác nhau, mỗi quốc gia xây dựng những mô; hình, cách thức sản xuất xanh khác nhau cho từng lĩnh vực, ngành kinh tế.
Là một trong những nước đi đầu thế giới về thực hiện chính sách “kinh tế xanh”, Mỹ từ sớm đã thúc đẩy một nền sản xuất xanh hướng đến sử dụng năng lượng tái tạo. Chính phủ Mỹ áp dụng hạn ngạch khí thải và cho phép các doanh nghiệp xả khí thải thấp hơn hạn ngạch có thể bán phần hạn mức khí thải khô;ng dùng hết cho các cô;ng ty khác. Ngoài ra, Chính phủ Mỹ đã thô;ng qua một loạt tiê;u chuẩn mới về khí thải, như yê;u cầu các cô;ng ty sản xuất ô; tô; chuyển sang các mẫu xe kết hợp sử dụng cả điện và xăng dầu, cùng với việc cải tiến các động cơ để tiết kiệm nhiê;n liệu. Đáp ứng yê;u cầu này, một hãng xe danh giá của Mỹ là Ford đã áp dụng quy trình sản xuất xanh như sử dụng các nguyê;n liệu tái chế nhằm giảm thiểu tác hại của ô; nhiễm mô;i trường và cho sản xuất những dòng xe thân thiện với mô;i trường.
Còn tại các nước châu Âu, sản xuất xanh là một trong những ưu tiê;n hàng đầu để xanh hóa nền kinh tế. Một quốc gia trong EU là Thụy Điển cũng đã tuyê;n bố sẽ hoàn toàn khô;ng sử dụng dầu mỏ, đồng thời loại trừ sử dụng than đá và năng lượng hạt nhân ra khỏi quy trình sản xuất. Với tham vọng trở thành“quốc gia xanh” nhất tại châu Âu và trê;n thế giới, Đan Mạch xây dựng chiến lược năng lượng đến năm 2035, sẽ hoàn toàn từ bỏ sử dụng nguyê;n liệu hóa thạch trong ngành cô;ng nghiệp năng lượng. Tất cả năng lượng điện và năng lượng nhiệt sẽ được cung cấp bởi các nguồn nhiê;n liệu tái tạo. EU còn liê;n tục thô;ng qua và xây dựng những tiê;u chuẩn về khí thải ô; tô; cho các nước trong khu vực như Euro 5, Euro 6, làm cơ sở để các nước cải tiến quy trình sản xuất sản phẩm theo hướng thân thiện với mô;i trường. Đây là động lực để một ô;ng lớn trong ngành cô;ng nghiệp ô; tô; là BMW của Đức đã cho ra mắt mẫu ô; tô; điện BMW i3 được sản xuất theo quy trình tiết kiệm 50% năng lượng và 70% nước, 95% kết cấu xe có thể tái chế trong thời gian gần đây.
Sản xuất xanh khô;ng chỉ được thúc đẩy phát triển trong ngành cô;ng nghiệp lớn mà còn lan rộng sang nhiều ngành kinh tế khác. Ví dụ trong ngành thời trang, nhiều thương hiệu toàn cầu như Nike, Adidas, Zara, H&M, Levi’s… đã đồng loạt có những hành động hướng đến sản xuất xanh. Điển hình là Nike cam kết sử dụng 100% năng lượng tái tạo tại các nhà máy vào năm 2025; Zara cam kết đến năm 2025 chỉ sử dụng bô;ng, vải lanh và polyester hữu cơ hoặc tái chế để làm quần áo; H&M đặt mục tiê;u đến năm 2030 sẽ chỉ dùng loại nguyê;n liệu tái chế để sản xuất các sản phẩm.
… lan tỏa đến Việt Nam
Cũng như nhiều nước trê;n thế giới, sản xuất xanh đang là một mắt xích quan trọng giúp Việt Nam hướng tới một nền kinh tế xanh và bền vững. Xanh hóa sản xuất còn đặt ra cho các doanh nghiệp những đòi hỏi, yê;u cầu mới phù hợp với xu thế phát triển chung, đồng thời nâng cao vị thế, tăng sức cạnh tranh ở cả thị trường trong và ngoài nước.
Tham gia vào chiến dịch sản xuất xanh thân thiện mô;i trường và đảm bảo sức khỏe người tiê;u dùng, trong thời gian qua, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã và đang chú trọng hơn sử dụng nguồn nguyê;n vật liệu tự nhiê;n, nhiê;n liệu, hóa chất khô;ng gây độc hại; đầu tư dây chuyền máy móc, cô;ng nghệ, trang thiết bị dây chuyền sản xuất hiện đại theo các tiê;u chuẩn quốc tế để cải tiến quy trình, hướng tới sản xuất xanh. Đồng thời lựa chọn đầu tư lắp đặt các hệ thống năng lượng tái tạo để chủ động sử dụng năng lượng sạch, bê;n cạnh các giải pháp tiết kiệm năng lượng điện, nước trong quá trình sản xuất… cũng như lắp đặt hệ thống quản lý chất lượng an toàn vệ sinh và hệ thống xử lý chất thải cũng như hướng đến các tiê;u chí sản xuất xanh, sạch…
Sản xuất xanh là quy trình sản xuất từ nguyê;n liệu đầu vào đến sản phẩm đầu ra đều thân thiện với mô;i trường và khô;ng gây nguy hại cho con người. Trước những tác động của biến đổi khí hậu, trong bối cảnh mô;i trường… bị ô; nhiễm nặng nề, các nguồn tài nguyê;n đang dần cạn kiệt,… làn sóng tiê;u dùng xanh đang lan rộng trê;n toàn cầu thì sản xuất xanh là xu thế tất yếu và là một mắt xích quan trọng trong chiến lược tăng trưởng xanh. Dựa trê;n những cách tiếp cận nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh khác nhau, mỗi quốc gia xây dựng những mô; hình, cách thức sản xuất xanh khác nhau cho từng lĩnh vực, ngành kinh tế.
Là một trong những nước đi đầu thế giới về thực hiện chính sách “kinh tế xanh”, Mỹ từ sớm đã thúc đẩy một nền sản xuất xanh hướng đến sử dụng năng lượng tái tạo. Chính phủ Mỹ áp dụng hạn ngạch khí thải và cho phép các doanh nghiệp xả khí thải thấp hơn hạn ngạch có thể bán phần hạn mức khí thải khô;ng dùng hết cho các cô;ng ty khác. Ngoài ra, Chính phủ Mỹ đã thô;ng qua một loạt tiê;u chuẩn mới về khí thải, như yê;u cầu các cô;ng ty sản xuất ô; tô; chuyển sang các mẫu xe kết hợp sử dụng cả điện và xăng dầu, cùng với việc cải tiến các động cơ để tiết kiệm nhiê;n liệu. Đáp ứng yê;u cầu này, một hãng xe danh giá của Mỹ là Ford đã áp dụng quy trình sản xuất xanh như sử dụng các nguyê;n liệu tái chế nhằm giảm thiểu tác hại của ô; nhiễm mô;i trường và cho sản xuất những dòng xe thân thiện với mô;i trường.
Còn tại các nước châu Âu, sản xuất xanh là một trong những ưu tiê;n hàng đầu để xanh hóa nền kinh tế. Một quốc gia trong EU là Thụy Điển cũng đã tuyê;n bố sẽ hoàn toàn khô;ng sử dụng dầu mỏ, đồng thời loại trừ sử dụng than đá và năng lượng hạt nhân ra khỏi quy trình sản xuất. Với tham vọng trở thành“quốc gia xanh” nhất tại châu Âu và trê;n thế giới, Đan Mạch xây dựng chiến lược năng lượng đến năm 2035, sẽ hoàn toàn từ bỏ sử dụng nguyê;n liệu hóa thạch trong ngành cô;ng nghiệp năng lượng. Tất cả năng lượng điện và năng lượng nhiệt sẽ được cung cấp bởi các nguồn nhiê;n liệu tái tạo. EU còn liê;n tục thô;ng qua và xây dựng những tiê;u chuẩn về khí thải ô; tô; cho các nước trong khu vực như Euro 5, Euro 6, làm cơ sở để các nước cải tiến quy trình sản xuất sản phẩm theo hướng thân thiện với mô;i trường. Đây là động lực để một ô;ng lớn trong ngành cô;ng nghiệp ô; tô; là BMW của Đức đã cho ra mắt mẫu ô; tô; điện BMW i3 được sản xuất theo quy trình tiết kiệm 50% năng lượng và 70% nước, 95% kết cấu xe có thể tái chế trong thời gian gần đây.
Sản xuất xanh khô;ng chỉ được thúc đẩy phát triển trong ngành cô;ng nghiệp lớn mà còn lan rộng sang nhiều ngành kinh tế khác. Ví dụ trong ngành thời trang, nhiều thương hiệu toàn cầu như Nike, Adidas, Zara, H&M, Levi’s… đã đồng loạt có những hành động hướng đến sản xuất xanh. Điển hình là Nike cam kết sử dụng 100% năng lượng tái tạo tại các nhà máy vào năm 2025; Zara cam kết đến năm 2025 chỉ sử dụng bô;ng, vải lanh và polyester hữu cơ hoặc tái chế để làm quần áo; H&M đặt mục tiê;u đến năm 2030 sẽ chỉ dùng loại nguyê;n liệu tái chế để sản xuất các sản phẩm.
… lan tỏa đến Việt Nam
Cũng như nhiều nước trê;n thế giới, sản xuất xanh đang là một mắt xích quan trọng giúp Việt Nam hướng tới một nền kinh tế xanh và bền vững. Xanh hóa sản xuất còn đặt ra cho các doanh nghiệp những đòi hỏi, yê;u cầu mới phù hợp với xu thế phát triển chung, đồng thời nâng cao vị thế, tăng sức cạnh tranh ở cả thị trường trong và ngoài nước.
Tham gia vào chiến dịch sản xuất xanh thân thiện mô;i trường và đảm bảo sức khỏe người tiê;u dùng, trong thời gian qua, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã và đang chú trọng hơn sử dụng nguồn nguyê;n vật liệu tự nhiê;n, nhiê;n liệu, hóa chất khô;ng gây độc hại; đầu tư dây chuyền máy móc, cô;ng nghệ, trang thiết bị dây chuyền sản xuất hiện đại theo các tiê;u chuẩn quốc tế để cải tiến quy trình, hướng tới sản xuất xanh. Đồng thời lựa chọn đầu tư lắp đặt các hệ thống năng lượng tái tạo để chủ động sử dụng năng lượng sạch, bê;n cạnh các giải pháp tiết kiệm năng lượng điện, nước trong quá trình sản xuất… cũng như lắp đặt hệ thống quản lý chất lượng an toàn vệ sinh và hệ thống xử lý chất thải cũng như hướng đến các tiê;u chí sản xuất xanh, sạch…
Ảnh minh họa, nguồn Internet
Sản xuất xanh thường được nhắc đến nhiều trong lĩnh vực nô;ng nghiệp với sự tham gia của cả người dân và doanh nghiệp. Trong những năm gần đây tại Việt Nam đã hình thành nê;n các trang trại xanh, có phương án sản xuất khoa học, tuân thủ quy trình sản xuất nghiê;m ngặt; phát triển sản xuất gắn liền với tạo lập mô;i trường sinh thái bền vững, đa dạng sinh học. Bê;n cạnh đó, nhiều hộ nô;ng dân tại các địa phương đã tham gia các hợp tác xã sản xuất rau sạch theo hướng hữu cơ, khô;ng sử dụng phân bón hóa học và các loại thuốc trừ sâu, cung cấp sản phẩm sạch cho người tiê;u dùng.
Đến nay sản xuất xanh đã và đang lan tỏa sang nhiều các lĩnh vực như cô;ng nghiệp, dịch vụ, thương mại… mang lại nhiều lợi ích thiết thực, cả về kinh tế lẫn những giá trị vô; hình.
Trong hơn 3 năm qua, Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) đã đẩy mạnh triển khai mô; hình sản xuất xanh, thân thiện với mô;i trường cho các doanh nghiệp thành viê;n. Theo đó, các doanh nghiệp phải giảm chất thải phát sinh, thay đổi thói quen và cô;ng nghệ sử dụng năng lượng hóa thạch sang nguồn năng lượng sinh học, năng lượng tái tạo… Vitas đồng thời phối hợp với Tổ chức Quốc tế về bảo vệ thiê;n nhiê;n (WWF) triển khai dự án “Xanh hóa ngành dệt may Việt Nam thô;ng qua cải thiện quản lý nước và năng lượng bền vững” nhằm thúc đẩy cải thiện chất lượng nguồn nước và sử dụng năng lượng bền vững. Đồng thời, hỗ trợ được nhiều hơn cho các khu cô;ng nghiệp trong việc tiếp cận gói “tín dụng xanh” để đầu tư khu cô;ng nghiệp dành riê;ng cho ngành dệt may.
Hiệp hội ngành gỗ cũng đã ký cam kết thúc đẩy phát triển ngành gỗ theo hướng phát triển bền vững, kiê;n quyết khô;ng sử dụng nguồn gỗ bất hợp pháp; đồng thời chính thức cho ra mắt Quỹ “Việt Nam xanh”.
Hiện khô;ng ít doanh nghiệp ngành F&B (Food and Beverage Service, là ngành dịch vụ nhà hàng, khách sạn, khu du lịch và quầy ăn uống) cũng ưu tiê;n sản xuất, phân phối các sản phẩm “xanh”, đồng thời sử dụng các bao bì, vật dụng bằng chất liệu thân thiện mô;i trường thay vì chất liệu nylon, nhựa sử dụng một lần…
Năm 2018, Cô;ng ty TNHH Sản xuất và Kinh doanh VINFAST - một thành viê;n của Tập đoàn Vingroup ra mắt các sản phẩm xe đạp điện và các mẫu thiết kế cho dòng xe ô; tô; điện cũng đã đánh dấu bước đột phá mới cho xu hướng sản xuất xanh của ngành cô;ng nghiệp ô; tô;, xe máy tại Việt Nam.
Theo đuổi chiến lược sản xuất xanh, các doanh nghiệp áp dụng nhiều giải pháp cụ thể như: Tiết kiệm năng lượng, sử dụng các nguyê;n vật liệu xây dựng, sản xuất giúp giảm chi phí điện năng, (cửa sổ tiết kiệm năng lượng, sơn phản nhiệt, hệ thống chiếu sáng bằng đèn LED thay cho đèn huỳnh quang, cảm biến quang điện, hệ thống thô;ng gió thu hồi nhiệt, máy biến tần…); đồng thời sử dụng hệ thống điện mặt trời giúp tận dụng nguồn năng lượng sạch, tạo điện năng phục vụ cho hoạt động sản xuất. Bê;n cạnh đó, nhiều doanh nghiệp đã xây dựng quy trình xử lý nước thải để tái sử dụng, tiết kiệm nước. Khi áp dụng đồng bộ các giải pháp trê;n, mỗi năm doanh nghiệp có thể tiết kiệm lê;n đến hàng tỉ đồng. Điều này cho phép các doanh nghiệp hạ giá thành sản phẩm, tăng lợi thế cạnh tranh trê;n thị trường, tiếp tục mở rộng sản xuất, nâng cấp cô;ng nghệ hay đầu tư vào nghiê;n cứu và phát triển, tạo tiền đề cho những bước phát triển đột phá.
Tiê;u dùng xanh, sống xanh đã và đang là một xu hướng phát triển trong thời gian qua và được dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới. Do đó, sản xuất xanh còn giúp các doanh nghiệp đón đầu xu hướng tiê;u dùng mới, tạo ra sự tăng trưởng đáng kể trong kết quả kinh doanh. Chứng minh là thời gian qua, nhiều doanh nghiệp đã đẩy mạnh tạo lập giá trị thương hiệu và nâng cao hiệu quả kinh doanh bằng cách xây dựng niềm tin đối với người tiê;u dùng thô;ng qua các cam kết về trách nhiệm xã hội và mô;i trường, đặt vấn đề sức khỏe người tiê;u dùng vào trọng tâm của việc phát triển sản phẩm. Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp, khó lường, sản xuất xanh đang giúp các doanh nghiệp vượt qua những khó khăn, duy trì hoạt động ổn định, tạo cơ sở để doanh nghiệp phát triển bền vững hơn.
Ảnh minh họa, nguồn Internet
Khô;ng chỉ tạo lợi thế ở thị trường trong nước, xanh hóa sản xuất còn giúp nhiều doanh nghiệp Việt Nam có được những tấm vé thô;ng hành là các chứng chỉ xanh, các tiê;u chuẩn quốc tế (như Tiê;u chuẩn ISO 14000) để thâm nhập sâu hơn vào các thị trường xuất khẩu “khó tính” như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản… và hưởng thuế các suất ưu đãi. Bởi trong những hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liê;n minh Kinh tế Á Âu, Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyê;n Thái Bình Dương (CPTPP) hay Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA)… ngoài những cam kết về đầu tư, thương mại hàng hóa, dịch vụ, thì mô;i trường hay phát triển bền vững là những nội dung khô;ng thể thiếu. Ví dụ như Hiệp định CPTPP có một chương riê;ng về mô;i trường với các cam kết liê;n quan tới chính sách pháp luật về mô;i trường, trong đó có điều khoản liê;n quan đến vấn đề khai thác tài nguyê;n và xử lí chất thải từ quá trình đánh bắt, nuô;i trồng và chế biến thủy sản. Việc áp dụng mô; hình sản xuất xanh rõ ràng sẽ giúp các doanh nghiệp thủy sản đáp ứng được các cam kết trê;n, mở rộng thị phần tại các thị trường xuất khẩu. Hay đối với ngành gỗ Việt Nam, việc Hiệp hội ngành gỗ ký cam kết thúc đẩy phát triển ngành gỗ theo hướng phát triển bền vững, khô;ng sử dụng nguồn gỗ bất hợp pháp đang giúp các doanh nghiệp đáp ứng tốt hơn các quy định nghiê;m ngặt của các thị trường xuất khẩu chính là Mỹ, châu Âu, Nhật Bản…
Sản xuất xanh còn yếu tố tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị của các doanh nghiệp, tập đoàn quốc tế bởi sản xuất bền vững là một trong những tiê;u chí quan trọng để họ lựa chọn đối tác. Chẳng hạn như Adidas - một trong các đối tác lớn nhất của doanh nghiệp dệt may, da giầy Việt Nam - áp dụng phân tích định kỳ các nhà cung cấp về các chỉ số xanh, quy định mục tiê;u giảm năng lượng tiê;u thụ, nước sạch, khí thải CO2.
Tuy nhiê;n, sản xuất xanh là một bài toán khô;ng dễ dàng, đòi hỏi các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người tiê;u dùng cùng chung tay giải quyết. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước, rất cần những cơ chế, chính sách, chương trình hỗ trợ phù hợp, tạo các hành lang pháp lý để khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện các mô; hình sản xuất xanh và bền vững. Đồng thời, cần siết chặt các tiê;u chuẩn, tiê;u chí bảo vệ mô;i trường trong sản xuất nhằm nỗ lực gìn giữ mô;i trường, để các nguồn tài nguyê;n thiê;n nhiê;n có cơ hội và thời gian tái tạo. Ở góc độ người tiê;u dùng, cần ý thức rõ nhu cầu sử dụng sản phẩm “xanh” của mình để mở ra một thị trường tiềm năng cho các doanh nghiệp sản xuất tiếp cận và khai thác.
Bê;n cạnh những yếu tố trê;n, việc xây dựng một nền sản xuất xanh chỉ có thể thành cô;ng nếu có sự tham gia nỗ lực từ phía các doanh nghiệp sản xuất. Họ cần phải có nhận thức rõ ràng về trách nhiệm của mình trong việc góp phần bảo vệ mô;i trường, bảo tồn các nguồn tài nguyê;n thiê;n nhiê;n và dành nguồn lực vốn đáng kể cho quy trình sản xuất xanh. Làm được những điều trê;n, Việt Nam sẽ có được một mắt xích vững chắc để xây dựng một nền kinh tế tăng trưởng xanh và bền vững./.
Sản xuất xanh còn yếu tố tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị của các doanh nghiệp, tập đoàn quốc tế bởi sản xuất bền vững là một trong những tiê;u chí quan trọng để họ lựa chọn đối tác. Chẳng hạn như Adidas - một trong các đối tác lớn nhất của doanh nghiệp dệt may, da giầy Việt Nam - áp dụng phân tích định kỳ các nhà cung cấp về các chỉ số xanh, quy định mục tiê;u giảm năng lượng tiê;u thụ, nước sạch, khí thải CO2.
Tuy nhiê;n, sản xuất xanh là một bài toán khô;ng dễ dàng, đòi hỏi các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người tiê;u dùng cùng chung tay giải quyết. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước, rất cần những cơ chế, chính sách, chương trình hỗ trợ phù hợp, tạo các hành lang pháp lý để khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện các mô; hình sản xuất xanh và bền vững. Đồng thời, cần siết chặt các tiê;u chuẩn, tiê;u chí bảo vệ mô;i trường trong sản xuất nhằm nỗ lực gìn giữ mô;i trường, để các nguồn tài nguyê;n thiê;n nhiê;n có cơ hội và thời gian tái tạo. Ở góc độ người tiê;u dùng, cần ý thức rõ nhu cầu sử dụng sản phẩm “xanh” của mình để mở ra một thị trường tiềm năng cho các doanh nghiệp sản xuất tiếp cận và khai thác.
Bê;n cạnh những yếu tố trê;n, việc xây dựng một nền sản xuất xanh chỉ có thể thành cô;ng nếu có sự tham gia nỗ lực từ phía các doanh nghiệp sản xuất. Họ cần phải có nhận thức rõ ràng về trách nhiệm của mình trong việc góp phần bảo vệ mô;i trường, bảo tồn các nguồn tài nguyê;n thiê;n nhiê;n và dành nguồn lực vốn đáng kể cho quy trình sản xuất xanh. Làm được những điều trê;n, Việt Nam sẽ có được một mắt xích vững chắc để xây dựng một nền kinh tế tăng trưởng xanh và bền vững./.
Ngọc Linh